Θεσμική υποστήριξη προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας της μόδας

1. Στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και ανακυκλώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

Η παγκόσμια στροφή προς τη βιωσιμότητα που αναφέρθηκε στο πρώτο τμήμα τείνει τώρα να μειωθεί σε βιομηχανικό και τομεακό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει ότι η κλωστοϋφαντουργία (συμπεριλαμβανομένης της ένδυσης και της μόδας, αλλά και των επίπλων, του ιατρικού εξοπλισμού, των οχημάτων κ.λπ.) έχει τον τέταρτο μεγαλύτερο αντίκτυπο στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, μετά τα τρόφιμα, τη στέγαση και την κινητικότητα. Επίσης, αυτός ο οργανισμός ξεκίνησε πρόσφατα μια στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και ανακυκλώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα[1]

Με τη στρατηγική αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να πετύχει μια μετάβαση για το οικοσύστημα της κλωστοϋφαντουργίας, ώστε να επιτύχει την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και να γίνει το οικοσύστημα πιο ανθεκτικό. Πρόκειται για μια διαδικασία ομαδικής δημιουργίας, στην οποία οι ενδιαφερόμενοι φορείς καλούνται -μέσω έρευνας και εργαστηρίων- να προτείνουν συγκεκριμένες δράσεις και να εργαστούν προς την κατεύθυνση αυτών των κοινών στόχων.

Η στρατηγική αυτή συνοψίζεται ως εξής:

Το όραμα 2030 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα είναι:

• Όλα τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ ναι είναι:

– ανθεκτικά, επισκευάσιμα και ανακυκλώσιμα

– σε μεγάλο βαθμό από ανακυκλωμένες ίνες

– χωρίς επικίνδυνες ουσίες

– να παράγονται με σεβασμό ως προς τα κοινωνικά δικαιώματα

• “Η γρήγορη μόδα είναι εκτός μόδας” – οι καταναλωτές επωφελούνται περισσότερο από τα άριστης ποιότητας κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα
• Οι κερδοφόρες υπηρεσίες επαναχρησιμοποίησης και επισκευής είναι ευρέως διαθέσιμες
• Σε έναν ανταγωνιστικό, ανθεκτικό και καινοτόμο τομέα κλωστοϋφαντουργίας, οι παραγωγοί αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα προϊόντα τους κατά μήκος της αλυσίδας αξίας.
• Τα κυκλικά και όχι τα απορριπτόμενα ρούχα έχουν γίνει ο κανόνας, με επαρκείς δυνατότητες ανακύκλωσης ώστε να ελαχιστοποιηθεί η αποτέφρωση και η απόρριψη τους σε χωματερές.

Πηγή: Image by pikisuperstar on Freepik

Επίσης, δηλώνονται οι ακόλουθες βασικές δράσεις:

• Καθορισμός απαιτήσεων σχεδιασμού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ώστε να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και να είναι ευκολότερη η επισκευή και η ανακύκλωση, καθώς και απαίτηση για μικρότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο
• Εισαγωγή σαφέστερων πληροφοριών και ψηφιακής ταυτότητας προϊόντων
• Αντιμετώπιση του greenwashing για την ενδυνάμωση των καταναλωτών και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη βιώσιμη μόδα
• Να αντιστρέψουν την υπερπαραγωγή και την υπερκατανάλωση και να αποθαρρύνουν την καταστροφή των μη πωληθέντων ή επιστρεφόμενων υφασμάτων.
• Πρόταση υποχρεωτικής διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και οικολογική διαμόρφωση των τελών
• Αντιμετώπιση της ακούσιας απελευθέρωσης μικροπλαστικών από συνθετικά υφάσματα
• Περιορισμός της εξαγωγής κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων και προώθηση των βιώσιμων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο
• Κίνητρα για κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα, συμπεριλαμβανομένων των τομέων επαναχρησιμοποίησης και επισκευής
• Ενθάρρυνση των επιχειρήσεων και των κρατών μελών να υποστηρίξουν τους στόχους της στρατηγικής που έχει τεθεί

Η εν λόγω στρατηγική δρομολογήθηκε επίσημα τον Μάρτιο του 2022 και έθεσε στόχους έως το 2030. Έτσι, αυτό το μάθημα TECOFASH πραγματοποιείται σε μια καίρια στιγμή της ανάπτυξης στρατηγικών δράσεων και πολιτικών στον τομέα της βιώσιμης μόδας. Ο στόχος είναι σαφώς: Η μετάβαση προς βιώσιμες επιχειρηματικές πρακτικές.

1. Εταιρική αναφορά βιωσιμότητας

Είδαμε στην προηγούμενη ενότητα ότι οι περισσότερες βιώσιμες πολιτικές δεν είναι εξαναγκαστικές για την Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό αρχίζει σιγά-σιγά να αλλάζει, και από το 2014, οι μεγάλες εταιρείες πρέπει να υποβληθούν σε έναν δεσμευτικό ευρωπαϊκό κανονισμό σε αυτόν τον τομέα, με την εταιρική έκθεση βιωσιμότητας. Αν και ο κανονισμός αυτός δεν υποχρεώνει τις εταιρείες σε βιώσιμη δράση, τις δεσμεύει σε μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τις μη χρηματοοικονομικές επιχειρηματικές πρακτικές τους.

Πηγή: Image by rawpixel.com Freepik

Η οδηγία 2014/95/ΕΕ – που ονομάζεται επίσης οδηγία για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση (NFRD) – καθορίζει τους κανόνες για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών καθώς και πληροφοριών για την ποικιλομορφία από ορισμένες μεγάλες εταιρείες. Η εν λόγω οδηγία εφαρμόζεται στις μεγάλες εταιρείες δημοσίου συμφέροντος με περισσότερους από 500 εργαζόμενους (περίπου 11.700 εταιρείες και όμιλοι σε ολόκληρη την ΕΕ). Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία, οι εταιρείες υποχρεούνται στη δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με

1. περιβαλλοντικά θέματα,
2. κοινωνικά θέματα και μεταχείριση των εργαζομένων,
3. σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
4. καταπολέμηση της διαφθοράς και της δωροδοκίας,
5. ποικιλομορφία στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών (όσον αφορά την ηλικία, το φύλο, το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό υπόβαθρο)

Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 2021, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για την υποβολή εκθέσεων εταιρικής βιωσιμότητας (CSRD), η οποία θα τροποποιούσε την υφιστάμενη NFRD και θα επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής της.

Από το 2024, η οδηγία CSRD θα καταστεί υποχρεωτική για όλες τις εταιρείες που απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζόμενους, έχουν καθαρό κύκλο εργασιών άνω των 40 εκατομμυρίων ευρώ ή συνολικό ενεργητικό τουλάχιστον 20 εκατομμυρίων ευρώ.

Ο νόμος αυτός έχει το πλεονέκτημα ότι δεσμεύει τις εταιρείες για μεγαλύτερη διαφάνεια στα επιχειρηματικά τους μοντέλα, ιδίως σε μη χρηματοοικονομικά θέματα όπως η βιωσιμότητα. Ωστόσο, δεν λύνει όλα τα προβλήματα. Σύμφωνα με την έκθεση του European Reporting Lab σχετικά με τις ισχύουσες πρακτικές της μη χρηματοοικονομικής αναφοράς (2021), μόνο το 30% των εταιρειών ένδυσης και κλωστοϋφαντουργίας, οι οποίες βασίζονται κυρίως σε εξωτερική παραγωγή των προϊόντων τους που γίνεται σε περιοχές με συχνή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, υποβάλλουν εκθέσεις για τα θέματα που αφορούν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα.

Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει την υιοθέτηση προτύπων της ΕΕ για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας για το CSRD.

[1] https://environment.ec.europa.eu/publications/textiles-strategy_en