Κύριες επιχειρηματικές στρατηγικές μόδας και ο αντίκτυπος τους στη βιωσιμότητα

Η σύντομη ιστορία του εμπορίου κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που αναφέρθηκε παραπάνω βοηθά στην κατανόηση της κλωστοϋφαντουργίας σήμερα και των κυρίαρχων επιχειρηματικών αρχών που μπορούμε να βρούμε σε αυτό τον τομέα. Θα εξετάσουμε εδώ ορισμένα από τα πιο κυρίαρχα επιχειρηματικά μοντέλα μόδας:

1. Γρήγορη και πολύ γρήγορη μόδα

Στρατηγική

Αυτό το μοντέλο εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 με μάρκες όπως το Zara ή η H&M. Η γρήγορη μόδα είναι ένα μοντέλο που επικεντρώνεται σε προσιτές τιμές για μοντέρνα ρούχα που αλλάζουν συνεχώς. Σε επίπεδο λειτουργιών, απαιτεί μια αλυσίδα εφοδιασμού με μεγάλη ανταπόκριση, συντομεύοντας τους κύκλους σχεδιασμού-κατασκευής-διανομής, καθώς οι κολεξιόν μπορεί να αλλάζουν κάθε 2-3 εβδομάδες. Οι επιχειρήσεις γρήγορης μόδας συνήθως ακολουθούν τις τάσεις της μόδας που λανσάρουν οι πολυτελείς οίκοι μόδας και κάνουν γρήγορες αντιγραφές, χρησιμοποιούν σύντομους κύκλους παραγωγής και logistics, συμπεριλαμβανομένης της διανομής και του μάρκετινγκ, έτσι ώστε να είναι σε θέση να προτείνουν ενναλακτικές επιλογές ρούχων στα καταστήματα και οι καταναλωτές να μπορούν να επιλέξουν μέσα από μια πληθώρα προϊόντων. Αυτό το μοντέλο προήλθε τη δεκαετία του 2010 από το μοντέλο της πολύ γρήγορης μόδας, όπου ο κύκλος παραγωγής μειώθηκε σε 1-2 εβδομάδες και η δημιουργία διαδικτυακών καταστημάτων μείωσε το κόστος του εφοδιασμού των καταστημάτων. Σήμερα, οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο της γρήγορης μόδας περιλαμβάνουν τα Zara, Uniqlo, Forever 21 και H&M.

Επιπτώσεις στη βιωσιμότητα

Η γρήγορη μόδα συνδέεται με σοβαρή περιβαλλοντική ρύπανση καθώς και με τεράστια ποσότητα απορριμμάτων ρούχων στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Σύμφωνα με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα του ΟΗΕ, η κλωστοϋφαντουργία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής νερού και ευθύνεται για το 8-10% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση). Η έκθεση της Quantis Internation (2018) εντόπισε 3 κύριες αιτίες των παγκόσμιων επιπτώσεων της βιομηχανίας στη ρύπανση: βαφή και φινίρισμα (36%), προετοιμασία νημάτων (28%) και παραγωγή ινών (15%), με μεγάλες συνέπειες στα οικοσυστήματα. Εκτός από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, το μοντέλο αυτό δημιουργεί επίσης κοινωνικά προβλήματα. Πράγματι, το μοντέλο της γρήγορης μόδας βαραίνετε με κατηγορίες που αφορούν τη κατάχρηση εργασίας στην εφοδιαστική αλυσίδα, όπου η παραγωγή ενδυμάτων συνδέεται με καταναγκαστική και παιδική εργασία. Το μοντέλο της γρήγορης μόδας σημαδεύτηκε από την κατάρρευση του εργοστασίου ενδυμάτων της Ντάκα στο Μπαγκλαντές το 2013, η οποία προκάλεσε 1.134 θανάτους.

Πηγή: Image by lookstudio on Freepik

2. Λιανικό εμπόριο μόδας σε πραγματικό χρόνο

Στρατηγική

Το λιανικό εμπόριο σε πραγματικό χρόνο, προέρχεται από τις ασιατικές χώρες, και ιδίως την Κίνα, με εκατοντάδες εκατομμύρια Κινέζους καταναλωτές να εισέρχονται στο διαδίκτυο, είναι μια εξέλιξη των γρήγορων και πολύ γρήγορων μοντέλων μόδας και μπορεί να μετατρέψει τις τάσεις της μόδας σε ρούχα μέσα σε λίγες ημέρες ή το πολύ σε μια εβδομάδα. Το μοντέλο αυτό κάνει πλήρη χρήση των νέων τεχνολογιών για τον εντοπισμό των τάσεων και την έναρξη εκστρατειών ψηφιακού μάρκετινγκ, έχει κύκλο παραγωγής 5-7 ημέρες και πωλεί online σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Ένα καλό παράδειγμα επιχείρησης λιανικής πώλησης σε πραγματικό χρόνο είναι η εταιρεία Shein.

Αντίκτυπος στη βιωσιμότητα

Αν το μοντέλο της γρήγορης μόδας μπορεί να επικριθεί για τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπό του, η μόδα σε πραγματικό χρόνο είναι απλώς ένα βήμα παρακάτω σε αυτή τη μη βιώσιμη πρακτική.

3. Πολυτελής μόδα

Στρατηγική

Αυτές οι μάρκες υψηλής ραπτικής είναι καλές στο να προβλέπουν τι θα φορέσει ο κόσμος στο μέλλον και είναι αυτές που καθορίζουν τις τάσεις. Οι επιχειρήσεις πολυτελείας είναι ένα μοντέλο που έρχεται σε αντίθεση με τα περισσότερα άλλα επιχειρηματικά μοντέλα στη μόδα. Βασίζεται σε αρχές που υπερασπίζονται τη μοναδικότητα των προϊόντων, με αποτέλεσμα να έχει χαμηλότερο ρυθμό παραγωγής. Εδώ, το κόστος παραγωγής είναι δευτερεύον, καθώς οι πελάτες μπορούν να αντέξουν τη τιμή που προσφέρονται τα προϊόντα. Αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο χαρακτηρίζεται από την τοπική παραγωγή, τον πλήρη έλεγχο της αλυσίδας αξίας και της διανομής και την ανάπτυξη άμεσων σχέσεων με τους πελάτες.

Αντίκτυπος στη βιωσιμότητα

Σε αντίθεση με το μοντέλο της γρήγορης μόδας, τα προϊόντα πολυτελούς μόδας είναι αποκλειστικά, υψηλής ποιότητας και μακράς διάρκειας. Για το λόγο αυτό θα περίμενε κανείς ότι ο κλάδος αυτός θα είναι πιο φιλικός προς το περιβάλλον και την κοινωνία. Ωστόσο, όπως πάντα, τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα.  Προκειμένου να δημιουργήσουν ρούχα με τα υψηλότερα πρότυπα υφασμάτων, βαφών και άλλων υλικών, οι μάρκες πολυτελείας καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φυσικών πόρων. Ο τομέας επικρίθηκε για τη χρήση γούνας και δέρματος από είδη που απειλούνται με εξαφάνιση ή για τη χρήση τοξικών χημικών ουσιών για τη βαφή της γούνας. Επίσης, υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι εταιρείες πολυτελείας απορρίπτουν προϊόντα μόδας που δεν πουλήθηκαν. Το 2018, για παράδειγμα, η εταιρεία Burberry κατηγορήθηκε για την απόρριψη τσαντών, ρούχων και αρωμάτων αξίας άνω των 30 εκατομμυρίων ευρώ.

Πηγή: Image by marymarkevich on Freepik

4. Λειτουργικός ρουχισμός

Στρατηγική

Ο λειτουργικός ρουχισμός είναι αυτός που χρησιμοποιείται σε ακραίες συνθήκες από τους πελάτες. Ο λειτουργικός σχεδιασμός επικεντρώνεται στη λειτουργικότητα, το πόσο θα φορεθούν και στην επιθυμία των προϊόντων. Αυτό συμβαίνει με τον αθλητικό ρουχισμό, αλλά θα μπορούσε επίσης να είναι ρούχα για πυροσβέστες, μηχανικούς αυτοκινήτων κ.λπ. Αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο δίνει σημαντικό ρόλο στην Ε&Α και την καινοτομία, η οποία επικεντρώνεται στην τεχνική ποιότητα των προϊόντων. Στη συνέχεια, το επιχειρηματικό μοντέλο χρησιμοποιεί την παραγωγή των προϊόντων της σε άλλες τοποθεσίες και την ανάθεση παραγωγής σε εξωτερικούς συνεργάτες. Για παράδειγμα, η Nike δεν παράγει στην πραγματικότητα τα είδη που πουλάει, η παραγωγή της είναι όλη στο εξωτερικό, σε περισσότερους από 300 εξωτερικούς ανεξάρτητους προμηθευτές σε πάνω από 35 χώρες, όπως το Βιετνάμ ή η Κίνα.

Αντίκτυπος στη βιωσιμότητα

Και πάλι, ο βιώσιμος αντίκτυπος των εταιρειών αυτών είναι σημαντικός. Επιχειρήσεις όπως η Nike ή η Adidas καταγγέλθηκαν από την Greenpeace στο πλαίσιο της εκστρατείας Detox, η οποία εντόπισε ότι επικίνδυνα χημικά προϊόντα υπάρχουν σε υφάσματα και δερμάτινα προϊόντα παραγωγής τους.

5. Αργή μόδα

Στρατηγική

Ο όρος “αργή μόδα” χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από την ακτιβίστρια του σχεδιασμού Kate Fletcher, σε αντιδιαστολή με τη γρήγορη μόδα. Η K. Fletcher ορίζει την αργή μόδα ως “βασισμένη στην ποιότητα και όχι στον χρόνο, ενθαρρύνει την πιο αργή παραγωγή, συνδυάζει τη βιωσιμότητα με την ηθική και καλεί τους καταναλωτές να αγοράσουν καλοφτιαγμένα και ανθεκτικά ρούχα”. Στην αργή μόδα, η ποιότητα και η βιωσιμότητα της αλυσίδας εφοδιασμού αποτελούν βασικά στοιχεία της. Μάρκες όπως η Patagonia ή η North Face δημιούργησαν ένα εναλλακτικό casual στυλ δίνοντας έμφαση στην άνεση και την προσοχή στο περιβάλλον. Αυτό το μοντέλο συνηγορεί υπέρ της αγοράς ρούχων καλύτερης ποιότητας, που θα διαρκέσουν περισσότερο. Εκτιμά τον ρόλο των ανθρώπων και της εκπαίδευσης.

Αντίκτυπος στη βιωσιμότητα

Η αργή μόδα παρουσιάζεται σήμερα ως η λύση και η επιλογή βέλτιστη επιλογή για την προστασία του περιβάλλοντος και της κοινωνίας μας. Η αργή μόδα χαρακτηρίζεται από πιο αργά χρονοδιαγράμματα παραγωγής, μικρότερες συλλογές προϊόντων, σχέδια με μηδενικούς ρύπους, τοπική παραγωγή και χρήση βιώσιμων υλικών για τη μείωση των επιπτώσεων της παραγωγικής διαδικασίας.