Greenwashing (pol. ekościema)
Najnowsze dane Komisji Europejskiej dowodzą, że wiele marek odzieżowych i sprzedawców detalicznych jest winnych „greenwashingu” i nieuprawnionego wyolbrzymiania swoich działań w obszarze zrównoważonego rozwoju.
Firmy stosujące „greenwashing” stwarzają fałszywe wrażenie co do swojego wpływu na środowisko lub korzyści z niego płynących.
Przykładowo, wiele marek przypisuje swoim włóknom różne cechy i właściwości, nie przedstawiając dowodów na ich przyjazność środowisku.
Konsumenci powinni również zwracać uwagę na etykiety i certyfikaty (patrz następny rozdział) wykorzystywane przez marki. W UE funkcjonuje ponad 200 etykiet dotyczących wpływu odzieży na środowisko, a na całym świecie jest ich 450; niektóre z nich są wiarygodne, a inne nie.
Marki mogą również twierdzić, że ich produkty są zrównoważone, biorąc pod uwagę tylko niektóre elementy swoich produktów, np. mówiąc o materiałach i aspektach środowiskowych, ale pomijając procesy i aspekty społeczne, a tym samym wprowadzając odbiorców w błąd.
Ten brak konsekwencji pomiędzy deklaracjami a czynami również negatywnie odbija się na zaangażowaniu społecznym. Wiele dużych marek odzieżowych publicznie opowiadało się za inicjatywami społecznymi, na przykład wyrażając w mediach społecznościowych solidarność z ruchami takimi jak Black Lives Matter i Stop Asian Hate. Wsparcie to musi przekładać się na odpowiedzialne działania zmierzające do zwalczania przypadków dyskryminacji i nierówności w ich działalności i łańcuchach dostaw.
Fashion Transparency Index podaje jednak, że tylko 3% marek dobrowolnie ujawnia dane na temat różnicy w wynagrodzeniach zatrudnianych przez siebie przedstawicieli różnych grup etnicznych. Z kolei raptem 8% publikuje informacje na temat tego, jak zwalcza problem nierówności rasowej i etnicznej występujący w ich łańcuchach dostaw.
Jest to szczególnie zaskakujące, biorąc pod uwagę, że lwia część produkcji odbywa się w krajach –takich jak Indie, Bangladesz, Pakistan, Nepal i Sri Lanka – w których migracja, a także przynależność kastowa i etniczna sprzyjają nadużyciom oraz wyzyskowi pracowników. Na przykład w Indiach, pracownicy zajmujący się produkcją odzieży w domu to prawie wyłącznie kobiety i dziewczęta wywodzące się z historycznie uciskanych mniejszości etnicznych, które cierpią z powodu wysokiego poziomu wyzysku. Podobnież pracownicy należący do niższych kast trafiają do zakładów produkcyjnych rekrutujących pracowników wśród migrantów.
Greenwashing wprowadza w błąd uczestników rynku i jest nieuczciwy wobec firm, które rzeczywiście starają, by ich procesy i produkty były bardziej ekologiczne. Ostatecznie szkodzi to próbom przejścia na bardziej ekologiczną gospodarkę.
Dążąc do rozwiązania tego problemu, w Europejskiej Strategii na rzecz Zrównoważonych Wyrobów Włókienniczych zawarto wytyczne dotyczące greenwashingu. Rozporządzenie zakazuje markom publikowania pozytywnych twierdzeń na temat wpływu ich produktów na środowisko, jeśli ich prawdziwość nie została zweryfikowana, na przykład poprzez certyfikaty. Z kolei słuszność użycia przez marki pozostałych oznaczeń odnoszących się do aspektów środowiskowych lub społecznych będzie weryfikowana przez niezależne instytucje lub władze publiczne.
Podczas gdy Unia Europejska zastanawia się nad tym, jak wyegzekwować przestrzeganie tych wytycznych, holding Kering opublikował niedawno „Wytyczne dotyczące oświadczeń o zgodności z kryteriami zrównoważonego rozwoju”. Stanowią one część przewodnika grupy po strategii zrównoważonego rozwoju, który analizuje komunikację marek w tym obszarze. Ocenie podlega to, czy stosowane przez firmy twierdzenia na temat ich wpływu na środowisko i społeczeństwo są precyzyjne, możliwe do zweryfikowania, i czy są zgodne z prawdą. Dokument jest zbiorem zasad, które określają, jak powinna wyglądać transparentna komunikacja z konsumentami.
Najważniejszym jest, by twierdzenia dotyczące zgodności firm i produktów z kryteriami zrównoważonego rozwoju były wiarygodne, porównywalne i możliwe do weryfikacji na terenie całej Unii Europejskiej. To zachęci uczestników rynku – klientów, przedsiębiorstwa, inwestorów – do postępowania w sposób, których jest bardziej przyjazny dla środowiska naturalnego.